Monday, January 27, 2020

ทำไม ค้างคาวจึงเป็นแหล่งสะสมโรคต่างๆ ได้

ทำไม ค้างคาวจึงเป็นแหล่งสะสมโรคต่างๆ ได้

ที่มาจาก
https://www.facebook.com/selfcircled/posts/10100159891130623



มีคนเสนอว่า

"จากลักษณะทางนิเวศวิทยา และวิวัฒนาการ นะครับ

ค้างคาวนี่ แบบ เป็นสัตว์ที่เป็นเป้าหมายของโรคมาก
ประการแรก เป็น mammal ที่มีอายุยืน มีช่วงการสืบพันธุ์ที่ยืนยาวมากขึ้นอีกต่างหาก (trade off ของการเลี้ยงลูกได้น้อย )ดังนั้นไวรัสสามารถถ่ายทอดผ่านค้างคาวข้า
มรุ่นได้ และสามารถอาศัยได้อย่างยาวนาน
ประการทีสอง ค้างคาวเป็นสัตว์สังคม อยู่กันเป็นโคโลนี ขนาดใหญ่ และยิ่งในถ้ำใหญ่ๆ อาจมีค้างคาวหลายชนิด ซึ่งเชื้อโรคcross infection และเกิดการ recombination ได้ดี
และ เป็น mammal ที่บินได้มีโอกาส พาเชื้อโรคกระจายไปได้ไกล

ดังนั้น ค้างคาวจึงต้องวิวัฒนาการตัวเองในการต่อต้านเชื้อโรคขึ้นมาบ้าง ไม่งั้นก็จบเห่ ซึ่งในบางกรณีไม่ทำลายเชื้อ อาจทำให้แค่เชื้อหยุดเจริญและเก็บกักไว้
เช่นมีการศึกษาการวิวัฒนาการเกี่ยวกับการบิน กับระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกัน โดยการบินเป็นวิธีการเคลื่อนไหวที่ต้องใช้metabolism สูง ดังนั้นเมื่อค้างคาวบิน ทำให้ อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้นเป็นการยับยั้งเชื้อไปในตัว(วิธีการเดียวกับการเกิดไข้ในมนุษย์) ซึ่งกลไกลนี้ทำให้เม็ดเลือดขาวทำงานต่อสู้กับเชื้อโรคได้ดีขึ้นด้วย แต่ก็มีเชื้อโรคบางตัวพัฒนาต่อสู้ขึ้นมา(บางเชื้ออาจต้องการสิงอยู่ในร่างเฉยๆก็ adapt ตัวเองให้อยู่แค่บางเนื้อเยื่อ หลบๆซ่อนๆ รอวันประกาศศึก หรือหนีไป โฮสต์อืน) ก็ต้องวัดกันไปเรื่อยๆ
หรืออีกกรณี มีการวิวัฒนาการ การทำงานของ protein บางอย่างขึ้นมาเพื่อหยุดการแบ่งตัวของไวรัส

สรุปค้างคาว ก็มีทั้งข้อดีข้อเสีย คือดึงดูดโรค สัตว์อื่นโดน infect ก็ซวยไป แต่มีวิธีการต่อสู้กับโรคที่ดี จึงน่านำมาศึกษาต่อยอด"

ขณะที่อีกคนเสนอว่า เพราะความเครียดที่เกิดจากการบิน ทำให้ได้สารต่างๆที่ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน จนทนต่อ การติดไวรัสได้ ซึ่งก็มีผลกลับกัน ทำให้ ระบบภูมิคุ้มกันไม่วิวัฒนาการเท่าไหร่ คือ จะไม่ฆ่าเชื้อจนเชื้อหาย

"
we think largely it's due to flight. Flight stresses the body and makes a lot of metabolic byproducts. These byproducts essentially give the body the same signals as vitals to trigger the immune system. To deal with the constant stress of flight bats have turned down their response to these signals.. which makes them tolerant of viral infections. The viruses don't seem to hurt the bats too much but it means they can carry more viruses compared to other mammals. Other mammals also carry lots of viruses as we start to explore so it s not just bata that can carry viruses. Bats just seem to carry more viruses so I guess the chance of exposure is higher."
"อาจจะกลับกันด้วยซ้ำครับ ภูมิคุ้มกันค้างคาวหลายชนิดมีความ primitive มาก ๆ จนแทบจะไม่ทำงานต่อต้านเชื้อเลย เชื้อบางกลุ่มจึงอาศัยค้างคาวเป็นที่พึ่งพิงมาแต่โบราณกาล และเกิดการเปลี่ยนแปลงทางวิวัฒนาการน้อยมาก
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6410205/"

"มาคิดอีกทีก็น่าคิดเรื่องค้างคาวมีโรคเยอะ ทำให้สัตว์อื่นไม่อยากล่า ก็เป็นการ protect เผ่าพันธุ์ได้ดีเหมือนกันนะครับ เอาข้อเสียมาเป็นข้อดี"

ก็น่าสนใจดี